កម្ពុជាសម័យ អ៊ុនតាក់កម្ពុជា ១៩៩២–១៩៩៣)

នៅថ្ងៃទី២៣តុលា ១៩៩១ សន្និសិទក្រុងប៉ារីសបានកោះប្រជុំឡើងដើម្បីចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀងយោគយល់

គ្នាដែលប្រគល់ អំណាចទាំងស្រុងឲ្យ អ.ស.ប.ជ. (UN) ដើម្បីត្រួតពិនិត្យលើបទឈប់បាញ់ធ្វើមាតុភូមិនិវត្តន៍ជនជាតិខ្មែរគ្មានទី
លំនៅតាម បណ្ដោយ ព្រំដែនប្រទេសថៃ ដកហូតអាវុធ និងរំសាយកងទ័ពតាមក្រុមបក្សពួក និងរៀបចំប្រទេសសំរាប់ការ
បោះឆ្នោតជាសកល និងយុត្តិធ៌ម។ សម្ដេចសីហនុ ប្រធាននៃឧត្តមក្រុមប្រឹក្សាជាតិកម្ពុជា (ឧ.ក.ជ.ក.) និង
សមាជិកដ៏ទៃផ្សេងទៀតនៃឧ.ក.ជ.ក. ត្រលប់មកទីក្រុងភ្នំពេញ វិញក្នុងខែ វិច្ឆិកា ១៩៩១ ដើម្បីផ្ដើមដំណើរការតាំងទី
លំនៅសាជាថ្មីនៅកម្ពុជា។

     ក្រោមកិច្ចរៀបចំ របស់ អាជ្ញាធរបណ្តោះអាសន្ន នៃអង្គការសហប្រជាជាតិប្រចាំនៅកម្ពុជា ហៅកាត់ 
អ៊ុនតាក់ (UNTAC) ការ បោះឆ្នោតជាសកលលើកដំបូង បានប្រព្រឹត្តិឡើងកាលពី ថ្ងៃទី ២៣ ដល់ថ្ងៃទី២៨ ខែឧសភា ឆ្នាំ១៩៩៣
 ហើយ សភាធម្មនុញ្ញមួយ បាននិមិត្តឡើង នៅថ្ងៃទី ១៤ ខែមិថុនា ឆ្នាំ១៩៩៣ ដើម្បី តាក់តែងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ
 នៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា។ រដ្ឋធម្មនុញ្ញមួយ ដែល ត្រូវបាន សភា អនុម័ត នៅថ្ងៃទី ២១ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ១៩៩៣
 បានផ្តួចផ្តើមឱ្យមានការបោះឆ្នោត ៤ប្រភេទ ៖ 

   ១.ការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្រ្ត  

   ២.ការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំ សង្កាត់  

   ៣.ការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សារាជធានី ខេត្ត ក្រុង ស្រុក ខណ្ឌ និង  

   ៤.ការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសសមាជិកព្រឹទ្ធសភា។

   ប្រជាជនកម្ពុជាជាង៤លាននាក់ (ប្រហែល៩០%នៃអ្នកបោះឆ្នោតដែលមានសិទ្ធិបោះឆ្នោត)
 បានចូលរួមនៅក្នុងការបោះ ឆ្នោតខែ មិនា១៩៩៣ទោះបីជាខ្មែរក្រហម រឺបក្សកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ (PDK) 
កងកម្លាំងទ័ពរបស់ពួកគេមិនបានទម្លាក់អាវុធ រឺក៏រំសាយក៏ដោយ

 ក៏ពួកគេបានរារាំងប្រជាជនខ្លះពីការចូលរួមដែរ ។ គណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិចរាជានិយមរបស់ព្រះអង្គម្ចាស់ 
រណឫទ្ធិគឺជាអ្នកទទួលបានសំ 

លេង ឆ្នោតខ្ពស់ជាមួយនឹងសំលេង៤៥.៥% បន្ទាប់មកគណបក្សប្រជាជនរបស់លោក ហ៊ុន សែន និងគណបក្ស
ប្រជាធិបតេយ្យ សេរី

 និយមព្រះពុទ្ធសាសនា រៀងគ្នា។ ហ៊្វុនស៊ិនប៉ិចក្រោយមកបានចូលទៅក្នុងរដ្ឋាភិបាលចំរុះ ជាមួយគណបក្សដ៏ទៃៗ
ទៀតដែលបានចូល

 រួមក្នុងការបោះឆ្នោតដែរ។ គណបក្សជាច្រើនបានជ្រើសតាំងបានសមាជិកសភា ១២០រូបបានចាត់ចែងពង្រាង
 និងអនុម័តរដ្ឋធម្មនុញ្ញ 

ថ្មីមួយ ដែលត្រូវបានប្រកាសឲប្រើនៅថ្ងៃ ២៤ កញ្ញា ១៩៩៣។ រដ្ឋធម្មនុញ្ញ បានបង្កើតឡើងនូវរបប
ប្រជាធិបតេយ្យសេរីពហុបក្ស ក្នុង

 ក្របខណ្ឌរាជានិយមអាស្រ័យរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ដែលមានអតីត សម្ដេច សីហនុបានឡើងគ្រងរាជ្យជាព្រះមហាក្សត្រ។
 ព្រះអង្គម្ចាស់ រណឫទ្ធិ 

និងលោក ហ៊ុន សែន បានក្លាយជានាយករដ្ឋមន្ត្រីទីមួយ និងទីពីររៀងគ្នាក្នុងរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា (រ.រ.ក.)។
 រដ្ឋធម្មនុញ្ញ ផ្ដល់ឲនូវ ទំហំ

ដ៏ធំនៃការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស ដែលបានទទួល ស្គាល់ដោយអន្តរជាតិ។

    ការបោះឆ្នោតទាំងនេះធ្លាប់បានរៀបចំឡើងជាបន្តបន្ទាប់រហូតមកដល់បច្ចុប្បន្នដោយត្រូវបានរៀបចំតាម
បែបសកលនិងអសកល ។

  ការបោះឆ្នោតទាំងអស់ សុទ្ធតែអនុញ្ញាតឱ្យ គណបក្សនយោបាយ អង្គការជាតិ និងអន្តរជាតិចូលរួមសង្កេត
ការណ៍។ ទោះបីជាយ៉ាង ណា

 តាមច្បាប់ដែលមានស្រាប់បច្ចុប្បន្ន គ្រប់មន្រ្តីជាប់ឆ្នោតទាំងអស់នឹងបាត់បង់មុខតំណែង ប្រសិនបើសាមីខ្លួន
បាត់បង់សមាជិកភាព

 ពីគណបក្សនយោបាយរបស់ ខ្លួន។

    ១. ការបោះឆ្នោតបែបសកល ៖ សម្រាប់ ការបោះឆ្នោតជាសកលអ្នកមានសិទ្ធិបោះឆ្នោតទាំងអស់សំដៅ
ដល់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរទាំងពីរ ភេទ

 ដែលមានអាយុចាប់ពី ១៨ឆ្នាំ ឡើង និងមានឈ្មោះក្នុងបញ្ជីបោះឆ្នោត។ តាមការអនុវត្តនៅកម្ពុជា មាន
ត្រឹមតែ ការបោះឆ្នោតពីរ ប៉ុណ្ណោះដែលប្រកាន់យកការបោះឆ្នោតបែបសកល។

      I. ការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្រ្ត

       ថ្ងៃបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្រ្ត នឹងត្រូវរៀបចំនៅថ្ងៃអាទិត្យ ចាប់ពីម៉ោង ៧.០០ ព្រឹក
រហូតដល់ម៉ោង ១៥.០០ល្ងាច។ អ្នក បោះ ឆ្នោតដែលស្ថិតក្នុងការិយាល័យបោះឆ្នោត ឬក្នុងបរិវេណខាងក្នុង
 អាចបោះឆ្នោតបានទោះបីជាហួសម៉ោង ១៥.០០ ។

      ព័ត៌មានទូទៅ ៖

      ការបោះឆ្នោតជ្រើសតំាងតំណាងរាស្រ្ត នឹងប្រារព្វឡើងនៅថ្ងៃអាទិត្យ រៀងរាល់ ៥ ឆ្នាំម្តង
(កាលបរិច្ឆេទផ្លូវការនឹងផ្សព្វផ្សាយ ១ឆ្នាំ មុនថ្ងៃបោះឆ្នោត)។ តាមប្បញ្ញត្តិណែនាំ ការបោះឆ្នោតនេះនឹង
ប្រព្រឹត្តិទៅតាមបែបសកល សម្ងាត់ សេរី ពហុបក្ស។ ថ្ងៃបោះឆ្នោត ជ្រើសតាំងតំណាងរាស្រ្តនឹងត្រូវរៀបចំ
នៅថ្ងៃអាទិត្យ ចាប់ពីម៉ោង ៧.០០ ព្រឹករហូតដល់ម៉ោង ១៥.០០ល្ងាច។ អ្នកបោះឆ្នោតដែលស្ថិត 
ក្នុងការិយាល័យបោះឆ្នោត ឬក្នុងបរិវេណខាងក្នុង អាចបោះឆ្នោតបានទោះបីជាហួសម៉ោង ១៥.០០ ។ 
ចំនួនអាសនៈ ១២៣ នឹងត្រូវ ធ្វើការបែងចែកទៅតាមប្រព័ន្ធ សមាមាត្រ ដោយយករាជធានី និងខេត្តជាមណ្ឌល
 ហើយត្រូវបែងចែកអាសនៈតាមរូបមន្ត មធ្យម ភាគខ្ពស់បំផុត ដែលផ្អែកតាមចំនួនអាសនៈ និងលទ្ធផល
នៃការបោះឆ្នោតតាមមណ្ឌល។

    ការយុទ្ធនាការឃោសនាបោះឆ្នោត ៖

    មានរយៈពេល សាមសិប (៣០) ថ្ងៃ ហើយគ្រប់សកម្មភាពនៃការឃោសនាបោះឆ្នោតត្រូវបញ្ចប់ 
២៤ ម៉ោង មុនថ្ងៃបោះឆ្នោត។ គណបក្សនយោបាយមិនបានតម្រូវឱ្យប្រកាសហិរញ្ញវត្ថុពេលឃោ 
សនាបោះឆ្នោតជាសាធារណៈទេ។

     បេក្ខជនមានសិទ្ធិឈរឈ្មោះបោះឆ្នោត ៖

     អាចឈរឈ្មោះជាបេក្ខជនឱ្យគេបោះឆ្នោតបាន បេក្ខជនត្រូវមាន

»សញ្ជាតិខែ្មរពីកំណើត

»អាយុចាប់ពី ២៥ ឆ្នាំឡើងគិតដល់ថ្ងៃបោះឆ្នោត

»មានសិទ្ធិបោះឆ្នោត និងឈ្មោះក្នុងបញ្ជីបោះឆ្នោត

»មានទីលំនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា

»មានការតែងតាំងពីគណបក្សនយោបាយដែលបានចុះបញ្ជីបោះឆ្នោត។

      ការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសតំណាងរាស្រ្ត បានប្រព្រឹត្តទៅ ៤ អាណត្តិ រួចហើយ 

»»អាណត្តិទី ១ បោះឆ្នោតនៅថ្ងៃទី ២៣  ឧសភា  ១៩៩៣

»»អាណត្តិទី ២ បោះឆ្នោតនៅថ្ងៃទី ២៦ កក្កដា  ១៩៩៨

»»អាណត្តិទី ៣ បោះឆ្នោតនៅថ្ងៃទី ២៧ កក្កដា  ២០០៣

»»អាណត្តិទី ៤ បោះឆ្នោតនៅថ្ងៃទី ២៧ កក្កដា ២០០៨

»»អាណត្តិទី ៥ គ្រោងបោះឆ្នោតនៅថ្ងៃទី ២៨ កក្កដា ២០១៣ 

      II. ការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំ សង្កាត់

ចំនួនអាសនៈនៃក្រុមប្រឹក្សាឃុំ/ សង្កាត់ ក្នុងមណ្ឌលនីមួយៗមានចាប់ពី៥ ទៅ ១១ អាសនៈ ផ្អែកតាម
ចំនួនប្រជារាស្ត្រ និងភូមិសាស្រ្ត របស់ខ្លួន។ សមាជិកក្រុមប្រឹក្សាឃុំ សង្កាត់ ដែលបានជាប់ឆ្នោតក្នុងមុខ
តំណែង។

      ព័ត៌មានទូទៅ ៖

     ការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំ សង្កាត់ នឹងរៀបចំឡើងនៅថ្ងៃអាទិត្យ រាល់ ៥ ឆ្នាំម្តង
 (កាលបរិច្ឆេទផ្លូវការ ត្រូវកំណត់ដោយ នាយករដ្ឋមន្ត្រី តាមសំណើរបស់រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ ហើយត្រូវ
ប្រកាសយ៉ាងតិច ៩ ខែ មុនថ្ងៃបោះឆ្នោត )។ ការបោះឆ្នោត ប្រកាន់ យកយន្តការសកល សម្ងាត់ ហើយ
បែងចែកអាសនៈតាមប្រព័ន្ធ សមាមាត្រ ដោយត្រូវបែងចែកអាសនៈតាមរូបមន្តមធ្យម ភាគខ្ពស់ បំផុត 
ដែលផ្អែកតាមចំនួនអាសនៈ និងលទ្ធផលនៃការបោះឆ្នោតតាមមណ្ឌល(មណ្ឌលបែងចែកអាសនៈ
មាន ១.៦២១ មណ្ឌល ឬឃុំ សង្កាត់)។ ចំនួនអាសនៈនៃក្រុមប្រឹក្សាឃុំ/សង្កាត់ក្នុងមណ្ឌលនីមួយៗមាន
ចាប់ពី៥ ទៅ ១១ អាសនៈ ផ្អែកតាមចំនួនប្រជារាស្ត្រ និងភូមិ សាស្រ្តរបស់ខ្លួន។ សមាជិកក្រុមប្រឹក្សាឃុំ
សង្កាត់ ដែលបានជាប់ឆ្នោតក្នុងមុខតំណែង ដោយការបោះឆ្នោតឆ្នាំ ២០០៩ មានសរុបចំនួន ១១.៣៥៣ រូប។
 ការិយាល័យបោះឆ្នោតត្រូវបើកនៅម៉ោង ៧.០០ នាទី រហូតដល់ ម៉ោង ១៥.០០ នាទី។

     ការយុទ្ធនាការឃោសនាបោះឆ្នោត ៖

    មានរយៈពេល ១៥ ថ្ងៃ ហើយគ្រប់សកម្មភាពឃោសនាត្រូវបញ្ឈប់ ២៤ ម៉ោង មុនថ្ងៃបោះឆ្នោត។

    បេក្ខជនមានសិទ្ធិឈរឈ្មោះបោះឆ្នោត ៖

»សញ្ជាតិខែ្មរពីកំណើត

»អាយុចាប់ពី ២៥ ឆ្នាំ ឡើងគិតដល់ថ្ងៃបោះឆ្នោត

»ចេះអាន និងសរសេរអក្សរខ្មែរ

»មានឈ្មោះក្នុងបញ្ជីឈ្មោះអ្នកបោះឆ្នោតក្នុងសង្កាត់ដែលខ្លួនមានបំណងឈរឈ្មោះ

»បេក្ខជនត្រូវបញ្ចូលឈ្មោះរបស់ខ្លួនទៅក្នុងបញ្ជីបេក្ខជននៃគណបក្សនយោបាយ 

»ដាក់ពាក្យសុំទៅគណៈកម្មការ ឃុំ សង្កាត់រៀប ចំការបោះឆ្នោត យ៉ាងតិច ៩០ ថ្ងៃ មុនថ្ងៃបោះឆ្នោត។

   ការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាសង្កាត់បានប្រព្រឹត្តទៅ ២ អាណត្តិរួចហើយ

»»អាណត្តិទី១ បោះឆ្នោតនៅថ្ងៃទី ០៣ កុម្ភៈ  ២០០២

»»អាណត្តិទី២ បោះឆ្នោតនៅថ្ងៃទី ០១ មេសា ២០០៧

»»អាណត្តិទី ៣ គ្រោងបោះឆ្នោតនៅថ្ងៃទី ០៣ មិថុនា ២០១២

២. ការបោះឆ្នោតបែបអសកល ៖ ការ បោះឆ្នោតអសកល អ្នកមានសិទ្ធិបោះឆ្នោត 
គឺជាតំណាងរាស្រ្តក្នុងតំណែង និងជាសមាជិកក្រុម បឹ្រក្សាឃុំ សង្កាត់ទាំងអស់ក្នុងតំណែង។ 
កន្លងមកមានការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សា និងការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសសមាជិកព្រឹទ្ធសភា។ 

     III. ការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សារាជធានី ខេត្ត ក្រុង ស្រុក ខណ្ឌ

      សកម្មភាពឃោសនាបោះឆ្នោតអនុញ្ញាតត្រឹម ១៥ ថ្ងៃ ហើយត្រូវបញ្ចប់ ២៤ ម៉ោង មុនថ្ងៃបោះឆ្នោត។

      ព័ត៌មានទូទៅ ៖

     ខុសពីការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្រ្ត និងការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំ/សង្កាត់
ដែលប្រកាន់យកលក្ខណៈសកល បោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាមួយនេះធ្វើឡើងដោយការ
បោះឆ្នោតអសកល សម្ងាត់ និងមិនចំពោះ។ ការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុម ប្រឹក្សា ធ្វើឡើងនៅថ្ងៃអាទិត្យ 
រាល់ ៥ឆ្នាំ ម្តង (កាលបរិច្ឆេទជាក់ស្តែង កំណត់ដោយនាយករដ្ឋមន្រ្តី តាមសំណើរបស់រដ្ឋមន្រ្តីក្រសួង 
មហាផ្ទៃ)។ ការបែងចែកអាសនៈតម្រូវតាមប្រព័ន្ធសមាមាត្រ ដោយត្រូវបែងចែកអាសនៈ
តាមរូបមន្តមធ្យមភាគខ្ពស់បំផុត ដែលផ្អែក តាមចំនួនអាសនៈ និងលទ្ធផលនៃការបោះឆ្នោតតាមមណ្ឌល។
 អាសនៈនៃក្រុមប្រឹក្សាមានចាប់ពី ៧ ដល់ ២១ អាសនៈ (ចំនួនជាក់ ស្តែងនៃសមាជិកក្រុមប្រឹក្សានីមួយៗ
 កំណត់ដោយអនុក្រឹត្យ ដែលនឹងផ្សព្វផ្សាយ
យ៉ាងតិច ១២០ ថ្ងៃ មុនពេលផុតអាណត្តិរបស់ក្រុម ប្រឹក្សា ដូចជា 

»ក្រុមប្រឹក្សារាជធានីភ្នំពេញ កំណត់មិនលើសពី ២១ រូប 

»ក្រុមប្រឹក្សាខេត្ត មានចំនួន ពី ៩ រូប ដល់ ២១ រូប 

»ក្រុមប្រឹក្សាក្រុង មានចំនួន ៧ រូប ទៅ ១៥ រូប 

»ក្រុមប្រឹក្សាស្រុក និងខណ្ឌ មានចំនួន ៧ ទៅ ១៩ រូប)។

    ការបោះឆ្នោត ជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សា ចាប់ផ្តើមពីម៉ោង ៧.០០ នាទីព្រឹក រហូតដល់ម៉ោង ១៥.០០ រសៀល។

    ការឃោសនាបោះឆ្នោត ៖

    សកម្មភាពឃោសនាបោះឆ្នោតអនុញ្ញាតត្រឹម ១៥ ថ្ងៃ ហើយត្រូវបញ្ចប់ ២៤ ម៉ោង មុនថ្ងៃបោះឆ្នោត។

    បេក្ខជនមានសិទ្ធិឈរឈ្មោះបោះឆ្នោត ៖

»មានសញ្ជាតិខែ្មរពីកំណើត

»មានអាយុយ៉ាងតិច ២៥ ឆ្នាំ គិតដល់ថ្ងៃបោះឆ្នោត

»មានសិទ្ធិបោះឆ្នោត និងមានលក្ខណៈសម្បត្តិគ្រប់គ្រាន់តាមលក្ខខណ្ឌដែលបានកំណត់ដោយ
 ច្បាប់ស្តីពីការបោះឆ្នោតជ្រើសរើស ក្រុមប្រឹក្សារាជធានីភ្នំពេញ ខេត្ត ក្រុង ស្រុក ខណ្ឌ

»ត្រូវបញ្ចូលឈ្មោះរបស់ខ្លួនទៅក្នុងបញ្ជីបេក្ខជននៃគណបក្សនយោបាយណាមួយ 
ដែលគណបក្សនយោបាយនោះបានចុះបញ្ជី ត្រឹមត្រូវតាមលក្ខខណ្ឌដូចមានចែង
 ក្នុងច្បាប់ស្តីពីគណបក្សនយោបាយ និងបានចុះបញ្ជីឈរឈ្មោះបោះឆ្នោតនៅ 
គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត (គ.ជ.ប)។

    អ្នកដែលមានសិទ្ធិទៅបោះឆ្នោត ៖

   គឺជាសមាជិកប្រឹក្សាសង្កាត់ទាំងអស់ក្នុងតំណែង និងដែលមានឈ្មោះក្នុងបញ្ជីបោះឆ្នោត។ 

    IV. ការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសសមាជិកព្រឹទ្ធសភា

ព្រឹទ្ធសភាមានអាណត្តិ ៦ ឆ្នាំ (ចប់នីតិកាលនៅពេលព្រឹទ្ធសភាថ្មីចូលកាន់តំណែង)។ អាសនៈត្រូវបែងចែក
តាមប្រព័ន្ធសមាមាត្រ យករូបមន្តមធ្យមភាគខ្ពស់ បំផុតដែលផ្អែកតាមចំនួនអាសនៈ និងលទ្ធផលនៃការ
បោះឆ្នោតតាមមណ្ឌលភូមិភាគបោះឆ្នោត។

     ព័ត៌មានទូទៅ ៖  

    ដូចជាការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សារាជធានី ខេត្ត ក្រុង ស្រុក ខណ្ឌ ដែរ ការបោះឆ្នោត
ជ្រើសរើសសមាជិកព្រឹទ្ធសភា ត្រូវបោះ ឆ្នោតតាមបែបអសកល មិនចំពោះ សម្ងាត់ (បោះឆ្នោតនៅ
ថ្ងៃអាទិត្យ សប្តាហ៍ទី ៨ មុនចប់នីតិកាល លើកលែងករណីសង្រ្គាម  ឬ កាលៈទេសៈពិសេស ដែល
មិនអាចបោះឆ្នោតបាន)។ ព្រឹទ្ធសភាមានអាណត្តិ ៦ ឆ្នាំ (ចប់នីតិកាលនៅពេលព្រឹទ្ធសភាថ្មី ចូលកាន់
 តំណែង)។ អាសនៈត្រូវបែងចែកតាមប្រព័ន្ធសមាមាត្រយករូបមន្តមធ្យមភាគខ្ពស់ បំផុតដែលផ្អែកតាម
ចំនួនអាសនៈ និងលទ្ធផល នៃការបោះឆ្នោតតាមមណ្ឌលបោះឆ្នោត (ការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសសមាជិក
ព្រឹទ្ធសភា មណ្ឌលបោះឆ្នោតត្រូវរៀបចំជា ភូមិភាគ ៖ »ភូមិភាគទី ១ ក្រុងភ្នំពេញ មាន ៦ អាសនៈ 
»ភូមិភាគទី ២ ខេត្តកំពង់ចាម មាន ៨ អាសនៈ »ភូមិភាគទី ៣ ខេត្តកណ្តាល មាន ៥ អាសនៈ 
»ភូមិភាគទី ៤ ខេត្តបាត់ដំបង បន្ទាយមានជ័យ សៀមរាប ឧត្តរមានជ័យ និងខេត្តប៉ៃលិន មាន ១០ អាសនៈ 
»ភូមិភាគទី ៥ ខេត្តតាកែវ កំពត និងកែប មា
ន ៧ អាសនៈ »ភូមិភាគទី ៦ ខេត្តព្រៃវែង និងស្វាយរៀង មាន ៧ អាសនៈ »ភូមិភាគទី ៧ 
ខេត្តកំពង់ស្ពឺ កំពង់ឆ្នាំង ពោធិសាត់ កោះកុង និងព្រះសីហនុ មាន ៨ អាសនៈ 
»ភូមិភាគទី ៨ ខេត្តកំពង់ធំ ព្រះវិហារ ក្រចេះ ស្ទឹងត្រែង រតនគីរី និងមណ្ឌលគីរី មាន ៦ អាសនៈ)។
 ចំនួនសមាជិកព្រឹទ្ធសភាមានយ៉ាងច្រើន ស្មើពាក់កណ្តាលនៃចំនួនសមាជិករដ្ឋសភាទាំងមូល
 (ក្នុងនោះសមាជិក ២ រូប តែងតាំងដោយព្រះមហាក្សត្រ សមាជិក ២ រូប ត្រូវរដ្ឋសភាជ្រើសតាំង
តាមមតិភាគច្រើន សមាជិកព្រឹទ្ធ សភាឯទៀតត្រូវបានជ្រើសតាំងដោយការបោះឆ្នោតអសកល)។ 
ការបោះឆ្នោតប្រព្រឹត្តិទៅចាប់ពីម៉ោង ៧.០០ នាទី រហូតដល់ម៉ោង ១៥.០០ នាទី (អ្នក មានសិទ្ធិបោះឆ្នោត
ដែលស្ថិតក្នុងការិយាល័យបោះឆ្នោត ឬក្នុងបរិវេណខាងក្នុង អាចអនុញ្ញាតឱ្យបោះឆ្នោត 
ក្រោយម៉ោង ១៥.០០ នាទីបាន) ផ្ទុយទៅវិញ ប្រសិនបើអ្នកបោះឆ្នោតទាំងអស់ដែលមានឈ្មោះក្នុងបញ្ជី
បោះឆ្នោត បាន បោះឆ្នោត គ្រប់គ្នាហើយ គណៈកម្មការការិយាល័យបោះឆ្នោតអាចប្រកាសបញ្ចប់ការ
បោះឆ្នោតមុនម៉ោង ១៥.០០នាទី បាន។

ការឃោសនាបោះឆ្នោត ៖

   សកម្មភាពឃោសនាបោះឆ្នោតមានរយៈពេល ២១ ថ្ងៃ ហើយគ្រប់សកម្មភាពត្រូវបញ្ចប់ ២៤ ម៉ោង
 មុនថ្ងៃបោះឆ្នោត។  

បេក្ខជនមានសិទ្ធិឈរឈ្មោះបោះឆ្នោត ៖

»សញ្ជាតិខែ្មរពីកំណើត

»អាយុចាប់ពី ៤០ ឆ្នាំឡើង គិតដល់ថ្ងៃបោះឆ្នោត

»មានសិទ្ធិបោះឆ្នោត និងមានឈ្មោះក្នុងបញ្ជីបោះឆ្នោត

»មានទីលំនៅក្នុងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា

»មានការតែងតាំងពីគណបក្សនយោបាយដែលបានចុះបញ្ជីឈរឈ្មោះបោះឆ្នោត នៅគណៈកម្មាធិការជាតិ 
រៀបចំការបោះឆ្នោត។

ការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសមាជិកព្រឹទ្ធសភា 

»»អាណត្តិទី២ នៅថ្ងៃទី ២២ ខែមករា ឆ្នាំ ២០០៦ (បោះឆ្នោតជ្រើសតាំងអាសនៈចំនួន ៥៧ )

»»សុពលភាពព្រឹទ្ធសភា នីតិកាលទី១ បានបើកសម័យប្រជុំលើកទី១ នៅថ្ងៃទី២៥ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩៩៩ 

»»អាណត្តិទី ៣ គ្រោងបោះឆ្នោតនៅថ្ងៃទី ២៩ មករា ២០១២។

សាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជា

• សេចក្ដីផ្ដើម    

សម័យសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជា ទង់ជាតិនេះដាក់ប្រើប្រាស់នៅថ្ងៃទី ៧ មករា ១៩៧៩ ដល់ ខែឧសភា ឆ្នាំ ១៩៨

ប្រទេសកម្ពុជាបានឆ្លងផុតពីរបបដ៏ខ្មៅងងឹតអស់រយះកាល៣ឆ្នាំ៨ខែនិង ២០ថ្ងៃគឺចាប់ពី
ថ្ងៃទី១៧ មេសា ១៩៧៥ដល់ថ្ងៃទី៧ មករា ១៩៧៩។ នៅពេល នោះហើយដែលរបបសាធារណ
រដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជាបានបង្កើត ឡើងនា ថ្ងៃទី៧ មករា ១៩៧៩ ដោយមានការជួយឧបត្ថម្ភ
ពីកងកំលាំងវៀតណាម ។ហើត បានឈ្មោះពីកម្ពុជា ប្រជាធិបតេយ្យទៅជាសាធារណៈ
រដ្ឋប្រជាមា និតកម្ពុជា។

១.រណសិរ្សសាមគ្គីសង្គ្រោះជាតិកម្ពុជា

   បន្ទាប់ពីមានតស៊ូបះបោរប្រឆាំងនិងរបប ប៉ុល ពត នៅឆ្នាំ ១៩៧៦ របស់ប្រជា ជននៅចម្ការហ្លួង
 សៀមរាប និងនៅឆ្នាំ១៩៧៧ របស់ប្រជាជននៅភាគខាងជើង ខេត្តសៀមរាបនិងប្រជាជននៅខេត្តបាត់ដំបង 
ហើយនៅឆ្នាំ១៩៧៧ ខែមេសាក៏ មានតវ៉ារបស់ប្រជាជននូវ កំពង់ធំ មណ្ឌលគីរី  និង កំពង់ឆ្នាំង។ថៃ្ង២ ធ្នូ ១៩៧៨
 រណសិរ្សសាមគ្គី សង្គ្រោះជាតិ
ត្រូវបានបង្កើតឡើងនៅ ស្នួល ខេត្ត ក្រចេះ ដែល ជា មហាសន្និបាត តំណាងកំលាំងរំដោះទូទាំងប្រទេស។
នៅ ពេលនោះមហា សន្និបាតបានសម្រេច បោះឆ្នោតជ្រើសតាំងគណះកម្មាធិការមជ្ឈិមរណសិរ្ស 
ដែលមានសមាជិក១៤រូបដែលមានលោក ហេង សំរិន ជាប្រធាន។ ពេលនោះ មហាសន្និបាតបាន
អនុម័តដាក់ចេញ នូវកម្មវិធី នយោបាយរបស់រណសិរ្ស របស់រណសិរ្ស ជាមាគ៏ា ភារកិច្ចនិង
គោលការណ៏សង្គ្រោះជាតិគឺ៖គោរពឆន្ទះ និងគោលបំណងរបស់ប្រជា ជន ផ្តួលរំលំពួក
ប្រតិកិរិយា ប៉ុល ពត ដែលជាឃាតករនិងកសាងប្រទេសកម្ពុជាប្រកបដោយសន្តិភាព ឯករាជ្យ
 ប្រជាធិបតេយ្យ អព្យាក្រឹត្យ និងសម្បូររុងរឿង។

២.ការដួលរលំនៃរបប ប៉ុល ពត ៧ មករា ១៩៧៩និងស្ថានភាពទូទៅ

     ដោយមានការបែកបាក់ផ្ទៃក្នុងនិងមានការកាប់សម្លាប់ប្រជាជនហើយដោយមានការជួយ
ពីកងទ័ពវៀតណាម និងកងកម្លាំងប្រ ដាប់ អាវុធរណសិរ្សសាមគ្គីសង្គ្រោះ ជាតិកម្ពុជាបានធ្វើអោយ
របបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យដួលរលំនៅថ្ងៃ៧.មករា.១៩៧៩។ ដោយបាន ធ្វើការរំដោះចាប់ពីចុង
ខែធ្នូ ១៩៧៨ដល់៧.មករា.១៩៧៩ទើបប្រទេសកម្ពុជារំដោះផុតទាំងស្រុងពីរបប ប៉ុល ពត។ ពេលនោះ
ប្រទេសបាន រួចផុតពីស្បៃងងឹត ហើយប្រជាជនបានវិលមកកាន់ស្រុកកំណើតវិញរីឯអ្នកខ្លះទៀតបាន
ទៅដល់ប្រទេសផ្សេងៗតាមរយះអង្គការសហ ប្រជាជាតិសម្រាប់ជនភៀសខ្លួន។ពេលមកដល់ស្រុកកំណើត
វិញ អ្នកខ្លះបានជួបបងប្អូននិងអ្នកខ្លះមិនបាន ជួបពីព្រោះតែពួកគេ បាន ស្លាប់អស់ទៅហើយ...ប៉ុន្តែអ្នកមក
ដល់គឺសុទ្ធតែ ស្រី្តមេម៉ាយ កុមារកំព្រា និងមនុស្សចាស់ជរា។ ពួកគេ បាន ធ្វើការប្រវាស់ដៃគ្នាពីព្រោះ ពួកគ្មាន
 ឧបករណ៏បង្កបង្កើនផល។ ហើយនូវតាមភូមិនីមួយៗគេបែងចែកជាក្រុមដែល១ក្រុមៗមានប្រហែល១០
គ្រួសារនិងមាន គោ ក្របី ជាកំលាំងអូសទាញដែលសល់ពីរបប ប៉ុល ពត។តាមគោលការណ៏របស់
សាធារណរដ្ឋ កម្ពុជាបានប្តូរពីក្រុមមកជារបបកម្មសិទ្ធិ ឯកជនវិញ។

៣ .ការគ្រប់គ្រងរដ្ឋ

    ក្រសួងសំខាន់ៗត្រូវបានកាន់កាប់ដោយអ្នកតស៊ូចាស់នៅភូមិភាគបូពា៏ ពិសេសគឺមកពីខេត្ត
 កំពង់ចាម ស្វាយរៀងនិងអ្នកមកពី ហាត់នៅប្រទេសវៀតណាមក្រោយ សន្និសីទហ្សឺណែវ១៩៥៤។
ដែលមាននាទីជារដ្ឋមន្រ្តីនៅក្នុងក្រសួងមហាផ្ទៃ  ការពារជាតិឬក្នុងជួរ គណះកម្មាធិការប្រជាជនបដិវត្តន៏ខេត្ត.ក្រុង។
ក្រោយ ពីសន្តិភាពមានលំនឹងគេចាប់ផ្តើមគិតពីសម្ថតភាព ចំណេះដឹងដែលនូវ សេស សល់ពីសម័យសង្គម
រាស្រ្តនិយម  លន់ នល់ ដូចជាវិស្វករ  អ្នកបច្ចេកទេស និស្សិត សាស្រ្តាចារ្យ កម្មករ...។តែមនុស្សសំ ខាន់ៗ
នៅក្នុង រដ្ឋាភិបាលគឺមាន លោក ហ៊ុន សែន លោក ជា ស៊ីម និងលោក ហេង សំរិន ដែលជាអ្នកតស៊ូ
 ចេញពីវណ្ណះកម្មករ កសិករ។

៤.អង្គការគ្រប់គ្រងក្នុងរដ្ឋាភិបាល

    នៅក្នុងសម័យសាធរណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជាមានអង្គការគ្រប់គ្រងរដ្ឋសម្ខាន់ៗចម្នួន៤៖

 .គណបក្សប្រជាជនបដិវត្តន៏កម្ពុជាដែលដឹកនាំដោយអគ្គ លេខាធិការ 
លោក ប៉ែន សុវណ្ណ(អតីតខ្មែរឥស្សរះ)ដែលបានរៀនសូត្រនៅ ប្រទេសវៀតណាមខាងជើងឆ្នាំ១៩៥៤។
តែត្រូវប្តូរមកលោក ហេង សំរិន វិញនៅខែឆ្នូ ១៩៨១ ដែលគណបក្សនេះមានការិយាល័យនៅ
 គ្រប់ខេត្ត”ក្រុង រីឯការជ្រើសរើសឲ្យចូលបក្សឬក្រុមស្នូល ត្រូវបានត្រួតពិនិត្យយ៉ាងម៉ត់ចត់ពិសេសលើ
ប្រវត្តិរូប ហើយ មានការតាមដាន ជាច្រើនខែ។

“ក្រុមប្រឹក្សាប្រជាជនបដិវត្តន៏ឬក្រុមប្រឹក្សារដ្ឋមន្ត្រី មានសមាជិក១៧រូប ប្រធាន លោក ប៉ែន សុវណ្ណ
 តែត្រូវប្តូរមកឲ្យលោក ចាន់ ស៊ី នៅឆ្នាំ១៩៨១។ទិសដៅរបស់ក្រុមប្រឹក្សានេះគឺសម្រេចទិសដៅសំខាន់ៗ
របស់បក្ស ហើយការប្រជុំត្រូវបានធ្វើយ៉ាងទៀងទាត់ដើម្បីចាត់វិ ធានការរដ្ឋបាលច្បាស់លាស់សម្រាប់
រដ្ឋមន្ត្រីយកទៅ ផ្សព្វផ្សាយតាមក្រសួង មន្ទី កុំឲ្យខុសទិសដៅ។ នៅរាលពេលប្រជុំតំណាងក្រសួង 
នីមួយៗត្រូវមករាយការណ័ពីការសម្រេចបាន និងបញ្ហាដែលកើតមាន។ដែលមានក្រសួង កសិកម្ម 
អប់រំ ការបរទេស សុខាភិបាល វប្បធម៏ និងព័ត៏មាន។ រីក្រសួងផែនការទើបបង្កើតនៅឆ្នាំ១៩៨១ដើម្បីរៀបចំ
គំរោងផែនការស្តារជាតិ។

.ក្រុមប្រឹក្សារដ្ឋ មានលោក ហេង សំរិន ជាប្រធាន ហើយអង្គការនេះមានតួនាទីលើបញ្ហាច្បាប់របស់រដ្ឋ 
រៀបចំក្រមព្រហ្មទណ្ឌនិង កែប្រែទោសប្រហារជីវិតេជាដើម...។

.រដ្ឋសភាជាតិ មានសមាជិក១១៧រូបដែលកើតពីការបោះឆ្នោតខែឧសភា ១៩៨១ ហើយការប្រជុំលើកទី១
 នៅខែមិថុនា ១៩៨១ បាន ជ្រើសរើស ប្រធាន គណះរដ្ឋមន្ត្រី និងក្រុមប្រឹក្សារដ្ឋ។ការបើកសម័យប្រជុំវិសាម័
ញ្ញមួយកាលពីថ្ងៃ២៩« ៣០មេសា ១៩៨៩ បានប្តូរ ឈ្មោះពីសាធារណរដ្ឋកម្ពុជាមកជារដ្ឋកម្ពុជាវិញ 
ព្រមទាំងប្តូរទង់ជាតិ ភ្លេងជាតិ។ហើយបានលុបបំបាត់ចោលនូវទោស ប្រហារជីវិត និងយកសាសន៏
ព្រះពុទ្ធជាសាសន៏រដ្ឋ ច្បាប់កម្មសិទ្ធិឯកជននិងទីផ្សារសេរីត្រូវបានបង្កើតឡើង។ ហើយរដ្ឋិធម្មនុញ្ញបាន
ចែងថាៈប្រទេស កម្ពុជាជាប្រទេសអព្យក្រិត្យនិងមិនចូលបក្សសម្ព័ន្ធ។ ម្យ៉ាងទៀតនយោបាយរបស់បក្សនិង
រដ្ឋកម្ពុជាបានបន្ធូរបន្ធយ ព្រមធ្វើការចចារ ជាមួយបក្សប្រឆាំងទាំង៣ដែលកំពុងតស៊ូនៅតាមព្រំដែនខ្មែរ
«ថៃ។

៥.សេដ្ឋកិច្ចរដ្ឋ 

     សេដ្ឋកិច្ចរដ្ឋពឹងផ្អែកលើវិស័យកសិកម្មបែបយថាផល ប្រជាជន៩០%ជាកសិករប្រកបរបរធ្វើស្រែ 
ចម្ការ ពិសេសដំណាំស្រូវ។ ឆ្នាំ ១៩៨៨ផលស្រូវមាន២.៧០០.០០០តោនហើហកើនដល់ដល់៣.០០០.០០០តោន
នៅឆ្នាំ១៩៩០។ មហាសន្និបាតបក្សលើទី៥ បានចាត់ វិធានការបីយ៉ាងដើម្បីផលិតស្បៀងគឺពង្រីកផ្ទៃដី
កសិកម្ម  បង្កើនរដូវដាំដុះ និងប្រពលវប្ប កម្ម ។ ដំណាំកៅស៊ូជាផលិតផល នាំចេញ សំខាន់របស់រដ្ឋ 
ដែលរដ្ឋបានស្តារឡើងនិងដាំឡើងវិញនូវចម្ការកៅស៊ូចាប់ពីឆ្នាំ១៩៨៥ ដែរចម្ការទាំងនោះមាននៅ កំពង់ចាម
  ក្រចេះ រតនះគីរី  កំពង់សោម  ។ រីឯអាជីវកម្មឈើក៏មានការរីកចំរើនខ្លាំងណាស់ដែររហូត ក្លាយជាមុខ
ព្រួញសំខាន់នៃសេដ្ឋកិច្ច ជាតិ។ ហើយ ការនេសាទទាំងទឹកប្រៃនិងទឹកសាប បានទទួលជោគជ័យខ្លាំងណាស់
ដែរ វាបាន ជួយសំរួលដល់ជីវភាពប្រជាជន សេដ្ឋកិច្ច និងសំរាប់នាំ ចេញទៅក្រៅប្រទេស ។ល។

៦.នយោបាយការបង្រួបបង្រួមជាតិ 

ក្រោយពីបានរំដោះប្រទេសកម្ពុជាចេញពីរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យរួចមក កម្ពុជាបានចាប់ផ្តើមបើកទំព័រ
ប្រវត្តិសាស្រ្តាជាថ្មី ក្នុងការ កសាងទឹកដីរបស់ខ្លួនឡីងវិញ។ ដោយមានការបើកចរចារជាច្រើនរវាងអ្នកដឹកនាំ
 និងការចរចារវាងប្រទេសផ្សេងៗក្នុងរឿង កម្ពុជា ដោយ៖ 

«នៅឆ្នាំ១៩៨៥មានការចរចារវាង ចិន និង អាមេរិក ជាមួយ សហភាពសូវៀត នៅទីក្រុងហ្សឺណែវ។

«នៅខែវិច្ឆិកា ១៩៨៥ ប្រទេសអ៊ឺរ៉ុបខាងលិច ជាពិសេសបារាំង បានរៀបចំការចរចារវៀង ព្រះបាទសីហនុ 
និង តំណាងរដ្ឋាភិបាល នៃ សាធារណះរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជា ប៉ុន្តែត្រូវខកខានទៅវិញដោយ មានរារាំងពី
សំណាក់ ចិន និង ក្រុមខ្មែរក្រហម ។

«១៩៨៧ មានការជួបគ្នាថ្នាក់កំពូលរវាង អាមេរិក និង សហភាពសូវៀត ការបានធ្វើឲ្យនយោបាយកម្ពុជា
ធូរស្រាលឡីង.។ «នៅឆ្នាំដដែលប្រទេសអឺរ៉ុបខាងលិចចង់ឲ្យមានការជួបចរចាររវាងភាគីជម្លោះ គឺរដ្ឋាភិបាល
ត្រីភាគីកម្ពុជា ជាមួយវៀតណាមក្នុងការ ដកកងទ័ពចេញពីកម្ពុជា ទើបចរចា ហើយដោះស្រាយដោយ
អង្គការសហប្រជាជាតិ។ទន្ទឹមនឹងនោះដែរ ឆ្នាំ១៩៨៧ សម្តេច សីហ នុ  បានលាលែងពីតំណែងជាប្រមុខ
 រដ្ឋាភិបាលត្រីភាគី។

     ការដាក់ចេញនូវគោលនយោបាយបង្រួបបង្រួមជាតិនិងសំណីរសន្តិភាព នៅខែ សីហា«តុលា ១៩៨៧ 
ដើម្បីដោះស្រាយ ជំលោះ រវាងព្រះបាទ សីហនុ រដ្ឋាភិបាល និង គូរជំលោះផ្សេងៗទៀត។នៅថ្ងៃទី២៩ កក្កដា ១៩៨៧
 រដ្ឋមន្រី្តការបរទេសឥណ្ឌូនេ ស៊ី បានទស្សន កិច្ចនៅវៀតណាម ហើយបានធ្វើការពិភាក្សានៃការ
ជួបគ្នារវាងគូរបដិបក្ខ(កម្ពុជា)ជាពីរដំណាក់គឺ៖

១«ការជួបគ្នារវាងភាគីវិវាទទាំងពី

២«ការជួបគ្នារវាងភាគីទាំងអស់និងបណ្តាប្រទេសពាក់ព័ន្ធក្នុងដំណោះនយោបាយនៅកម្ពុជា

• ព្រឹត្តិការណ៏នៃការជួបគ្នាផ្សេងៗនៃដំណោះស្រាយ

«នៅថ្ងៃទី២ ឆ្នូ ១៩៨៧ មានការជួបគ្នាលើកទី១រវាង សម្តេចសីហនុ និងលោក ហ៊ុន សែន 
ហើយក៏មានការជួបគ្នានៅថ្ងៃ ទី៤ ឆ្នូ ១៩៨៧នាទីក្រុងហ្វែអង់តាដឺន័រ ប្រទេស បារាំងរហូតដល់មាន
ការចុះហត្ថលេខានៃកិច្ចព្រមព្រៀងនិងចរចាដើម្បីរកដំណោះស្រាយ នៅកម្ពុជា។ 

«សន្និសីទនៃបណ្តាប្រទេសអាស៊ានថ្ងៃទី១៤«១៥ ឆ្នូ  ១៩៨៧ បានថ្លែងការអបអរសាទរនៃការជួបគ្នារវាង
សម្តេចសីហនុ និងលោក ហ៊ុន សែន។

 «នៅថ្ងែទី២១«២២ មករា ១៩៨៨ជាការជួបគ្នារវាង សម្តេចសីហនុ និងលោក ហ៊ុន សែន នាប្រទេសបារាំង 
គ្មានការប្រកាសអ្វីឡើយ ។ 

«នាខែមេសា ១៩៨៨ភាគីនីមួយៗបានលុបចោលការចចារជាមួយសម្តេច សីហនុ នៅព្យុងយ៉ាង
 ប្រទេសកូរ៉េខាងជើង ។ 

«នាខែវិច្ឆិកា ១៩៨៨ភាគីនីមួយៗបានលុបចោលការចចារជាមួយសម្តេច សីហនុ នៅប្រទេសបារាំង ។ 

«នៅដើមឆ្នាំ១៩៨៩ភាគីនីមួយៗបានលុបចោលការចចារជាមួយសម្តេច សីហនុ នៅ ញ៉ូដេលី ប្រទេសឥណ្ឌា ។
ក៏ប៉ុន្តែការជួបគ្នារវាង លោក ហ៊ុន សែន និង សម្តេច សីហនុ បានធ្វើឡើងជាបន្តបន្ទាប់ ប៉ារីស ហ្សាកាតា
 តូក្យូ
 និង ប៉ាតាយា ។ 

«នៅថ្ងៃទី៣០ កក្កដា ដល់ ៣០ សីហា ១៩៨៩ នៅប៉ារីស មានការប្រជុំលើកទីមួយ នៃសន្និសីទអន្តរជាតិ
ស្តីពីកម្ពុជា ដែលមាន ប្រទេស បារាំង និង ឥណ្ឌូនេស៊ី ជាសហប្រធាន ដែលពេលនោះភាគីខ្មែរបានព្ឬមព្រៀង
គ្នាបង្កើតក្រុមប្រឹក្សាជាតិជាន់ខ្ពស់ នៅថ្ងៃ ១០ កញ្ញា ១៩៩០ មានសមាជិក១២រូប៦រូបមកពីរដ្ឋកម្ពុជា៦
រូប មកពីត្រីភាគីនៅពេលនោះព្រះអង្គម្ចាស់នរោត្តមរណឬទ្ធិជាប្រធាន គណបក្ស ហ៊្វុនស៊ិនប៉ិចជំនួស
ព្រះបិតាឯករាជ្យដែលគង់នៅជាអព្យាក្រិត្យ ។ ហើយក្រុមប្រឹក្សានេះបានកោះប្រជុំលើកទីមួយនៅបាងកក
 ប្រទេស ថៃ និង៥លើកទៀតនៅ ប៉ារីស ញ៉ូយ៉ក ហ្សាកាតា ប៉ាតាយ៉ា និងប៉េកាំង នៅទីបំផុតក៏សម្រេចយក
 សម្តេច សីហនុ ជាប្រធានក្រុម ប្រឹក្សា នេះ ។ 

«នៅថ្ងៃទី២១ដលើ២៣ តុលា ១៩៩១មានការប្រជុំលើកទីពីរ នៅប៉ារីសនិង បារាំង រវាង ភាគីទាំង៤គឺ
 រដ្ឋកម្ពុជា ហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច រណសិរ្ស សង្គ្រោះជាតិ និង កម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ ។ហើយថ្ងៃ២៣ តុលា ១៩៩១
សម្តេចសីហនុ បានចុះហត្ថលាខា លើកិច្ចព្រមព្រៀងរួមស្តីពី ជម្លោះកម្ពុជា និងលើឯកសារ២ គឺ ១ទាក់ទង
អធិតេយ្យភាពបូរណភាពដែនដី អព្យាក្រឹត្យ និងឯកភាពជាតិទី២ស្តីពីការស្តារ និងកសាង 
ប្រទេសកម្ពុជាឡើងវិញ ហៅកិច្ចព្រមព្រៀងក្រុងប៉ារីស ដែលមានប្រទេសចូលរួម ចំនួន១៨ប្រទេស គឺ
 អូស្ត្រាលី ឥណ្ឌូនេស៊ី ប៊្រុយណេ កាណាដា ចិន អាមេរិក យូហ្គោស្លាវី បារាំង ឥណ្ឌា ជប៉ុន ឡាវ 
ថៃ ម៉ាឡេស៊ី ហ្វីលីពីន អង់គ្លេស សិង្ហបុរី សូវៀត និង វៀតណាម  ហើយ ក៏មានការចូលរួមពី 
អគ្គលេខាធិការអង្គការសហប្រជាជាតិនិងចលនាមិនចូលបក្សសម្ព័ន្ធផង ដែរ ។ 

• ឈ្មោះខេត្តនិងទីក្រុងនៃ សាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជា

១.រដ្ឋធានីភ្នំពេញ 

ថៃ្ងរំដោះ ០៧.០១.១៩៧៩ មាន ៤ខ័ណ្ឌ គឺដូនពេញ ចំការមន ៧មករា ទួលគោក និងមាន៣ស្រុកគឺ 
ឬស្សីកែវ មានជ័យ ដង្កោ។ 

២.ក្រុងកំពង់សោម 

ថ្ងៃរំដោះ ១៧.០១.១៩៧៩ ចម្ងាយពីភ្នំពេញ ២៣០គ.ម មាន២ខ័ណ្ឌគឺ ស្ទឹងហាវ មិត្តភាព និងមាន
 ១ ស្រុកគឺព្រៃនប់ ។

៣.ខេត្តកណ្តាល 

ថ្ងៃរំដោះ ០៧.០១.១៩៧៩ ចម្ងាយពីភ្នំពេញ ១៣គ.ម ទីរួមខេត្តគឺ តាខ្មៅ និងមាន១០ស្រុកគឺ ពញាឮ 
កណ្តាលស្ទឹង មុខកំពូល ខ្សាច់ កណ្តាល ស្អាង កៀនស្វាយ ល្វាឯម លើកដែក កោះធំ ភ្នំពេញ ។

៤.ខេត្តកំពង់ចាម 

ថ្ងៃរំដោះ ០៦.០១.១៩៧៩ ចម្ងាយពីភ្នំពេញ ១២៤គ.ម ទីរួមខេត្ត កំពង់ចាម និងមាន១៥ស្រុកគឺ តំបែរ
 ក្រូចឆ្មា កោះសូទិន ព្រៃឈរ ត្បូងឃ្មុំ មេមត់ ចំការលើ ស្ទឹងត្រង់ ស្រីសន្ធរ ពញាក្រែក ជើងព្រៃ កំពង់សៀម
 អូររាំងឪ កងមាស បាធាយ ។

៥.ខេត្តស្វាយរៀង 

ថ្ងៃរំដោះ ០៤.០១.១៩៧៩ ចម្ងាយពីភ្នំពេញ ១២៤ គ.ម ទីរួមខេត្តស្វាយរៀង និងមាន៦ស្រុកគឺរមាសហែក
 កំពង់រោទិ៏ រំដួល ចន្រ្ទា ស្វាយទាប ស្វាយរៀង ។

៦.ខេត្តព្រៃវែង 

ថ្ងៃរំដោះ ០៨.០១.១៩៧៩ ចម្ងាយពីភ្នំពេញ ៩១ គ.ម ទីរួមខេត្ត ព្រៃវែង និងមាន១១ស្រុកគឺ
 ពារាំង កំពង់ត្របែក ព្រៃវែង មេសាង បាភ្នំ  ស៊ីធរកណ្តាល កំចាយមារ កញ្រ្ចៀច ពាមរ ពាមជ័រ ព្រះស្តេច ។

៧.ខេត្តតាកែវ 

ថ្ងៃរំដោះ ០៨.០១.១៩៧៩ ចម្ងាយពីភ្នំពេញ ៨៧ គ.ម  ទីរួមខេត្ត តាកែវ ស្រុក៩គឺ ត្រាំកក់ គីរីវង្ស ទ្រាំង បាទី 
ព្រៃកប្បាស កោះអណ្តែត សំរោង អង្គរបុរី បូរីជលសារ

៨.ខេត្តកំពង់ធំ 

ថ្ងៃរំដោះ០៩.០១.១៩៧៩ ចម្ងាយពីភ្នំពេញ១៦២ គ.ម  ទីរួមខេត្ត កំពង់ធំ ស្រុក៦គឺ បារាយ៏ ស្ទោង សន្ទុក
 សណ្តាន់ កំពង់ស្វាយ ប្រាសាទ សំបូរ

 ៩.ខេត្តសៀមរាប និងឧត្តរមានជ័យ

ថ្ងៃរំដោះ១០.០១.១៩៧៩  ចម្ងាយពីភ្នំពេញ៣១៤គ .ម ទីរួមខេត្ត សៀមរាប ស្រុក១៣គឺ បន្ទាយស្រី វ៉ារិន 
ស្រីស្នំ សូត្រនិគម ជីក្រែង ក្រឡាញ់  ពួក សៀមរាប អង្គរធំ  អង្គរជុំ  ស្វាយលើ សំរោង  ចុងកាល ។

១០.ខេត្តពោធិ៏សាត់

 ថ្ងៃរំដោះ  ១៤.០១.១៩៧៩ ចម្ងាយពីភ្នំពេញ  ១៨៦គ.ម ទីរួមខេត្ត ពោធិ៏សាត់ ស្រុក៤គឺ ក្រគរ ភ្នំក្រវ៉ាញ កណ្តៀង
 បាកាន ។

១១.ខេត្តបាត់ដំបង 

ថ្ងៃរំដោះ ១៣.០១.១៩៧៩  ចម្ងាយពីភ្នំពេញ ២៩១ គ.ម ទីរួមខេត្ត បាត់ដំបង ស្រុក៧គឺ បាត់ដំបង សង្កែ
 មោងឬស្សី រតនះមណ្ឌល បរវេល បាណន់ ឯកភ្នំ ។

១២ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង 

ថ្ងៃរំដោះ  ១២.០១.១៩៧៩ ចម្ងាយពីភ្នំពេញ ៩៣ គ.ម ទីរួមខេត្ត   កំពង់ឆ្នាំង ស្រុក៧គឺ បរិបូរណ៏ រលាប្អៀរ
 ទឹកផុស កំពង់លែង កំពង់ត្រឡាច សាមគ្គីមានជ័យ ជលគីរី ។

១៣   ខេត្តកំពត 

ថ្ងៃរំដោះ  ០៩.០១.១៩៧៩  ចម្ងាយពីភ្នំពេញ ១៤៨ គ.ម ទីរួមខេត្ត កំពត ស្រុក អង្គរជ័យ  ឈូក កំពត
 កំពង់ត្រាច បន្ទាយមាស ដងទង់ ជុំគីរី ។

១៤  ខេត្តកោះកុង 

ថ្ងៃរំដោះ  ១៧.០១.១៩៧៩   ចម្ងាយពីភ្នំពេញ ៣៥០ គ.ម   ទីរួមខេត្ត កោះកុង  ស្រុក៦គឺ ស្រែអំបិល
ថ្មបាំង  បុទុមសាគរ  កោះកុង មណ្ឌលសីម៉ា គីរីសាគរ ។

១៥ ខេត្តកំពង់ស្ពឺ

ថ្ងៃរំដោះ ០៩.០១.១៩៧៩  ចម្ងាយពីភ្នំពេញ  ៤៨ គ.ម   ទីរួមខេត្ត កំពង់ស្ពឺ ស្រុក៧គឺ  គងពិសី សំរោងទង
 ឧត្តុង្គ ភ្នំស្រួច  ថ្ពង បសែត ឳរ៉ាល់ ។

 ១៦  ខេត្តព្រះវិហារ 

ថ្ងៃរំដោះ  ១៦.០១.១៩៧៩     ចម្ងាយពីភ្នំពេញ   ២៩២  គ.ម ទីរួមខេត្ត   ត្បែងមានជ័យ  ស្រុក៦ សង្គមថ្មី 
គូលែន រវៀង ជ័យសែន ឆែប ជាំក្សាន្ត ។

១៧ ខេត្តស្ទឹងត្រែង 

ថ្ងៃរំដោះ   ០៤.០១.១៩៧៩    ចម្ងាយពីភ្នំពេញ  ៤៨១ គ.ម  ទីរួមខេត្ត ស្ទឹងត្រែង  ស្រុក៤ សៀមបូក សេសាន
  សៀមប៉ាង ថាឡាបរីវ៉ាត់ ។

 ១៨ ខេត្តរតនះគីរី 

ថ្ងៃរំដោះ  ៣១.១២.១៩៧៨     ចម្ងាយពីភ្នំពេញ ៦៣៦ គ.ម ទីរួមខេត្ត បានលុង    ស្រុក៧ បានលុង  
វឺនសៃ បកែវ លំផាត់ តាវែង យ៉ាដាវ អណ្តូងមាស កូនមុំ ។

 ១៩ ខេត្តមណ្ឌលគីរី 

ថ្ងៃរំដោះ   ០៣.០១.១៩៧៩    ចម្ងាយពីភ្នំពេញ   ៥៤៣ គ.ម    ទីរួមខេត្ត   សែនមនោរម្យ    ស្រុក៤គឺ អូររាំង  
កោះញែក ពេជចិន្តា  កែវសីមា ។

២០  ខេត្តក្រចេះ 

ថ្ងៃរំដោះ  ៣០.១២.១៩៧៨         ចម្ងាយពីភ្នំពេញ   ៣៤០ គ.ម      ទីរួមខេត្ត  ក្រចេះ      ស្រុក៥គឺ ក្រចេះ 
ព្រែកប្រសប់  ស្នួល  ឆ្លូង  សម្បូរ  ។

 ២១ ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ 

ជាខេត្តដែលបង្កើតថ្មីដោយកាត់ទឹកដីពីខេត្តបាត់ដំបង ហើយខរត្តនាះមានផ្ទៃដី៨.៧៥៥ គីឡូម៉ែត្រការេ ។
ដែលមានចម្ងាយពីភ្នំពេញ  ៣៥១ គ.ម     ទីរួមខេត្ត   សិរីសោភ័ណ         ស្រុក៦គឺ ថ្មពួក  មង្គលបូរី 
 សិរីសោភ័ណ  ភ្នំស្រុក  ព្រះនេត្រព្រះ    បន្ទាយអំពិល  ។

 បទចម្រៀងជាតិសម័យ(សាធារណៈរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជា ១៩៧៩.១៩៨៩)

                                        ១.ពលរដ្ឋកម្ពុជា                   ជាកម្លាំងប្តូរផ្តាច់                      សច្ចាកំទេចអស់ពួកបច្ចាមិត្ត

                                          តាំងចិត្តសាមគ្គី                  ទើបមានមហិទ្ធិប្ញទ្ធិ                  ស៊ូប្តូរជីវិតបង្ហូរឈាម

                                                                                       ប្តូរយកជ័យ ។

                                        ២.កងទ័ពកម្ពុជា                  ពុះពារក្លាហាន                         សំរុកឧបសគ្គរាំងមុខ

                                         ឆ្លងកាត់សម្រេចបាន         កំទេចខ្មាំងចង្រៃពូជសាមាន្យ     នាំសេរីថ្កើនថ្កាន

                                                                                        ជូនប្រជាជន ។

                                        ៣.វីរៈកម្ពុជបុត្រ                 មោះមុតក្នុងសង្គ្រាម                  ប្តេជ្ញាសងឈាមនឹងខ្មាំងសត្រូវ

                                           ទង់ជ័យប្រាសាទ               ពណ៍ឈាមខ្ពស់សន្ធៅ               នាំជាតិទៅសាងសុខ

                                                                                          ក្សេមក្សាន្ត ។